β-lactam antibiotica
-
Penicillinen
-
smalspectrum
dekking: grampositieve kokken (streptokokken, pneumokokken, in mindere mate: stafylokokken) en gramnegatieve kokken (meningokokken)
- benzylpenicilline
- fenoxymethylpenicilline
- feneticilline (Broxil®)
-
flucloxacilline (Floxapen®)
bètalactamase-ongevoelig, relatief beter tegen stafylokokken.
-
smalspectrum
-
-
breedspectrum
dekking: tevens gramnegatieve staafvormigen
-
breedspectrum
-
Cefalosporinen (reserve):
-
1e en 2e generatie
dekking: grampositieven, in mindere mate o.a. de bètalactamasen Enterobacter en Pseudomonas- cefalotine (Keflin®)
- cefamandol (Mandol®)
- cefazoline (Kefzol®, Servazolin®)
- cefuroxim (Zinacef®)
-
3e generatie
uitgebreidere, tevens meer gramnegatieve dekking-
ceftazidim (Fortum®)
dekking: tevens Pseudomonas, in mindere mate stafylokokken - cefotaxim (Claforan®)
- ceftriaxon (Rocephin®)
-
ceftazidim (Fortum®)
-
1e en 2e generatie
-
Carbapenems
dekking: grampositieve en gramnegatieve aeroben, anaeroben, Pseudomonas aeruginosa, niet: MRSA.- imipenem/cilastatine (Tienam®)
-
Monobactams
- aztreonam (Azactam®)
Aminoglycosiden
Dekking: meeste gramnegatieve staven (incl. Pseudomonas aeruginosa) en bijna alle grampositieven zoals stafylokokken, niet: gramnegatieven.
-
gentamicine
plasmaspiegel controleren! - tobramycine (Obracin®)
- netilmicine
- amikacine
Tetracyclines
Breed sprectrum. Eerste keus middelen in de behandeling van chlamydia en rickettsia.
- tetracycline
- chloortetracycline
- oxytetracycline
- doxycycline (Efracea®, Vibramycin®)
- methacycline
Macroliden en clindamycine
-
Macroliden
Dekking: penicillinegevoelige bacteriën, m.n. grampositieven, Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae, Bordetella, Campylobacter jejuni, Chlamydia, Legionella, Mycoplasma, mycobacteriën.- azitromycine (Zithromax®)
-
claritromycine (Klacid®)
dekking: tevens Helicobacter pylori - erytromycine (Erythrocine®)
-
Clindamycine (Dalacin C®)
Dekking: sterk actief tegen anaeroben. Antagoneert de werking van macroliden door competitie.
Chlooramfenicol/Thiamfenicol
-
chlooramfenicol (oogdruppels/-zalf)
dekking: vele grampositieven en gramnegatieven, Rickettsiae en Chlamydiae. Pseudomonasstammen zijn niet gevoelig. Penetreert goed in het oogweefsel. - thiamfenicol
(Fluor)chinolonen
Dekking: gramnegatieven. Stafylokokken, streptokokken en enterokokken zijn ongevoelig.- ciprofloxacine (Ciproxin®)
-
levofloxacine (Tavanic®)
dekking: tegen Legionella penumophila. - ofloxacine (Tarivid®)
Nitro-imidazolderivaten
-
metronidazol (Flagyl®)
dekking: anaeroben, inclusief Clostridium difficile.
Sulfonamiden
Breed spectrum, zowel grampositieve als gramnegatieve bacteriën. Nadelen: snel optreden van resistentie, grote kans op allergische reacties.
- trimethoprim
-
co-trimoxazol (Bactrimel®)
bestaat uit sulfamethoxazol + trimethoprim
Glycopeptiden
Dekking: uitsluitend grampositieven.- teicoplanine (Targocid®)
-
vancomycine (Vancocin 'CP'®)
vooral toegepast bij infecties met resistente stafylokokken, bij endocarditis, bij pseudomembraneuze colitis (Clostridium difficile).
Rifampicine
-
rifampicine (Rifadin®)
dekking: de meeste grampositieven, M. tuberculosis, M. leprae, sommige gramnegatieven zoals Neisseria en Haemophilus influenzae.
Bronnen:
- Antibioticum (Wikipedia)
- Gooszen et al., Leerboek Chirurgie(2006), § 3.2
Handige link
-
Nationaal AntibioticaBoekje
Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB)